Τέχνη και Ναζισμός: «Ευθυγράμμιση», «εκφυλισμός» και αισθητικοποίηση του πολιτικού

Ενθέματα

 18 Ιουλίου 1937: Τα εγκαίνια του Οίκου της Γερμανικής Τέχνης

 της Πηνελόπης Πετσίνη*

 Στις 18 Ιουλίου 1937, ο Αδόλφος Χίτλερ εγκαινιάζει ένα από τα πιο μεγαλεπήβολα δείγματα του σχεδίου της ναζιστικής προπαγάνδας: τον Οίκο της Γερμανικής Τέχνης (Haus der Deutschen Kunst) στο Μόναχο. Μια μεγαλοπρεπής πομπή –απροσδιόριστο ανακάτεμα αρχαιοελληνικής, κλασικής και τευτονικής αισθητικής–, σκηνοθετημένη με την ίδια σχολαστικότητα που οργανώνονταν οι λαμπαδηδρομίες και τα συλλαλητήρια του ναζιστικού κόμματος κυριαρχεί στους δρόμους της πόλης για ώρες, καθώς το Ράιχ γιορτάζει «Δύο Χιλιάδες Χρόνια Γερμανικού Πολιτισμού». Κεντρική θέση σ’ αυτό το πολυδιαφημισμένο μαζικό θέαμα κατέχει η έκθεση Große Deutsche Kunstausstellung (Μεγάλη Γερμανική Τέχνη), μια μεγάλης κλίμακας παρουσίαση που στόχευε να επιβάλλει μια καθολική και έγκυρη «γερμανική» τέχνη, η προώθηση και επικράτηση της οποίας υπήρξαν αναπόσπαστα συνδεδεμένες με τον αποκλεισμό και τη δυσφήμηση του τότε πρωτοπόρου μοντερνισμού.

Karl Amadeus Hartmann - Concerto Funebre

To Concerto Funebre [1939, rev. 1959] (νεκρικό κοντσέρτο) είναι ένα κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα εγχόρδων σε τέσσερα μέρη:

1. Introduktion. Largo
2. Adagio
3. Allegro di molto
4. Choral. Langsamer Marsch

Τα πρώτα δύο μέρη:

Τα τελευταία δύο μέρη:

 

Το μοναδικό αυτό κοντσέρτο για βιολί του συνθέτη, που είναι ίσως και το πιο διάσημο έργο του, γράφτηκε τους πρώτους μήνες του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου και είχε αρχικά τον τίτλο Musik der Trauer (Πένθιμη Μουσική). Είναι μια δημιουργία επηρεασμένη από τη απαισιοδοξία της εποχής, αλλά εμπεριέχει και δύο κοράλ που αντιπαραθέτουν μια έκφραση ελπίδας και αισιοδοξίας. Το τελικό κοράλ βασίζεται σε ένα λαϊκό γερμανικό τραγούδι με τίτλο Unsterbliche Opfer (Αθάνατα Θύματα) το οποίο εμφανίζεται και στην 11^η Συμφωνία του Σοστακόβιτς ως αναφορά στα θύματα της επανάστασης του 1905.

Ο Karl Amadeus Hartmann [1905 –1963] ήταν Γερμανός συνθέτης. Υπήρξε συνεπής αντι-φασίστας, αρνούμενος να συνεργαστεί με τους ναζί και αποφεύγοντας τις δημόσιες εκτελέσεις έργων του στη Γερμανία του Χίτλερ. Την εποχή εκείνη παίχτηκαν ελάχιστα έργα του και σχεδόν μόνο στο εξωτερικό. Στη μουσική του συμπεριέλαβε εβραϊκές μελωδίες, τσέχικα κοράλ και αποσπάσματα από έργα απαγορευμένων τότε συνθετών. Περισσότερες πληροφορίες στις παρακάτω σελίδες:
http://orelfoundation.org/index.php/composers/article/karl_amadeus_hartmann/
http://www.schott-music.com/shop/persons/featured/8399/
http://en.wikipedia.org/wiki/Karl_Amadeus_Hartmann

Hannah Höch - Cut with the Dada Kitchen Knife...

Cut with the Dada Kitchen Knife through the Last Weimar Beer-Belly Cultural Epoch in Germany, 1919 is a famous photo-montage work by the Dada artist Hannah Höch.
 
 
It is both an artistic and a political comment on the post WW1 German society, dominated by gender-related inequality and marked by militarism, the industrial boom and the clash between the Weimar government and the left-wing movement.


 More about the work can be read here. 

Krzysztof Penderecki: Dies Irae 'Auschwitz Oratorium'

Dies Irae (for soprano, tenor, bass, choir and orchestra) was written by Krzysztof Penderecki in 1967 for the unveiling of the International Monument to the Victims of Fascism at Auschwitz-Birkenau.
Related Photos

Salvador Dali - Construcción blanda con judías hervidas

Construcción blanda con judías hervidas (Soft Construction with Boiled Beans), whose subtitle is 'Premonición de la guerra civil' (Premonition of the Civil War), is a Surrealist Spanish painting produced by Salvador Dalí in 1936.

 

Source: Spanish Arts

Allen Ginsberg - Howl (Ουρλιαχτό)

του Σπύρου Ραυτόπουλου

Το Ουρλιαχτό, θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της αμερικανικής ποίησης. Είναι δημιούργημα του Άλεν Γκίνζπεργκ, του μεγάλου ποιητή της λεγόμενης γενιάς των μπητ που συχνά αναφέρεται επίσης με τον όρο μπήτνικ. Στους σημαντικότερους εκπροσώπους του ομώνυμου κινήματος περιλαμβανόταν επίσης η ηγετική μορφή του Τζακ Κέρουακ (βλ. αντιπροσωπευτικό αφήγημα «Στον δρόμο») και ο  Ουίλιαμ Μπάροουζ (βλ. αντιπροσωπευτικό μυθιστόρημα «Γυμνό Γεύμα»).

Οι μπητ που εμφανίστηκαν στις αρχές του 1950 αντιπροσώπευαν την αμφισβήτηση του κοινωνικοπολιτικού κατεστημένου και την οξεία κριτική της συμβατικότητας της αμερικανικής ζωής, όντας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά ως ένα βαθμό και με τον τρόπο της ιδιωτικής τους ζωής εκπρόσωποι μιας ολόκληρης γενιάς που αποζητούσε πραγματική ελευθερία. Δήλωναν τολμηρά την αντίθεσή τους στον στενό κορσέ της κοινωνικής ομαλότητας, ειρωνεύονταν και καυτηρίαζαν την ηθικολογούσα υποκρισία της αστικής ευταξίας και των κυρίαρχων συντηρητικών ηθών, ήταν αντίθετοι προς τον στρατιωτικο-βιομηχανικό πολιτισμό, τον πολιτισμό της καταπίεσης των μειονοτήτων, της καταστροφής και της καταστολής.

Ένας κατήγορος της αστικής ατιμίας: George Rouault

Σύντομη αναφορά στον George Rouault / Ζωρζ Ρουώ [1871 - 1958]

του Σπύρου Ραυτόπουλου 

Ρουώ: «Η τέχνη είναι πηγή κρυμμένη, όαση μέσα στην έρημο. Πιστεύουμε πως φτάσαμε να τα ξέρουμε όλα, σ’ αυτούς τους υπερφίαλους καιρούς, ενώ αγνοούμε το πιο ουσιαστικό, την αγάπη για κάθε τι που ζει κάτω από τον ουρανό και για κάθε ομορφιά, φανερή ή κρυμμένη. Μερικοί αρχαίοι, αν και απλοϊκοί, δεν το αγνοούσαν καθόλου αυτό. Παπαγάλοι με ωραίο φτέρωμα, παγώνια με φανταχτεροί ουρά, να τι είναι τόσοι καλλιτέχνες. Και υπάρχουν άνθρωποι που περνούν τη ζωή τους χαζεύοντας πώς τρώγονται μεταξύ τους αυτοί οι παπαγάλοι κι αυτά τα παγώνια»[i].

 

Ο Ζωρζ Ρουώ γεννήθηκε στο Παρίσι τη χρονιά της Κομμούνας, κατά τη διάρκεια της «εβδομάδας του αίματος», στις 27 Μαΐου. Μαθητής του συμβολιστή Γκουστάβ Μορώ γίνεται ένας οραματιστής καλλιτέχνης που εκφράζεται τόσο με την υδατογραφία και το γκουάς, όσο και με τη ελαιογραφία και τη χαρακτική. Ασχολείται με την απεικόνιση θεμάτων της εποχής, τη φτώχεια, την ανημποριά, την απελπισία, την αλλαγή του αστικού τοπίου, τους εργάτες, τους χωρικούς, τους προλετάριους. 

Ασχολείται επίσης με θρησκευτικά θέματα, και σχολιάζει εικαστικά τους αστούς αλλά και τους περιθωριακούς της ζωής, τις πόρνες, τα δικαστήρια, το τσίρκο, τους παλιάτσους και τους πιερότους. Το έργο του άλλοτε πεσιμιστικό, άλλοτε πικρόχολο ή σατυρικό είναι η απάντησή του στην αστική ανεμελιά και στην αισιοδοξία της Μπελ Επόκ.

18o Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, Ιλίσια

http://antiracistfestival.gr/2014/06/04/programma/